Loopbaangesprek

Boer, P. den, A. K. Jager & H. R. M. Smulders (2003)

Dit onderzoek gaat in om de manier waarop leerlingen hun beroepsidentiteit ontwikkelen en of en hoe zich dat verhoudt tot het vermogen om zelf sturing te geven aan hun verdere loopbaan. Het onderzoek had als hoofdvraag: hoe bereiden we jongeren zo goed mogelijk voor op een toekomst die in toenemende mate gekenmerkt wordt door onzekerheid?

Boer, P. den, Stukker, E. (2012)

Deze publicatie is een verslag van het project ‘Keuzeprocessen’ in West-Brabant. In dat project hebben diverse personeel geledingen van de projectscholen veel en intensief werk geleverd om leerlingen te leren kiezen voor en tijdens de (school)loopbaan. In totaal participeren 21 scholen in dit project met als doel om de loopbaanoriëntatie te herinrichten.

Boer, P.R. den & Kuijpers, M. (2014)

In deze publicatie worden de opbrengsten en knelpunten weergegeven als gevolg van een vijf jaar durend project van keuzeprocessen dat is uitgevoerd in de regio West-Brabant. 21 scholen zijn dit project gestart met als doel schooluitval te verminderen, leerlingen te motiveren en een betere aansluiting in de beroepskolom te realiseren.

Brouwer-Truijen, K., Woudt-Mittendorff, K. & Pullen, A. (2017)

Het onderwijs worstelt al jaren met problemen rondom studiekeuzes van leerlingen. Het voortijdig schoolverlaten en het veelvuldig switchen worden gekoppeld aan het feit dat zij geen goede keuze zouden maken. Ook is er een groot tekort aan jongeren die kiezen voor een bèta-opleiding. Een belangrijke oorzaak van deze problemen is onvoldoende begeleiding van jongeren bij het maken van hun studiekeuze. Goede loopbaangesprekken stimuleren hen tot reflectie en spreken hen aan op hun talenten. Jongeren kunnen er zo beter achter komen wie ze zelf zijn en wat ze in de toekomst willen.

Commissie Kuijpers (2015)

De arbeidsmarkt is sinds enkele decennia sterk aan verandering onderhevig onder invloed van technologisering, globalisering en individualisering. Doordat de arbeidsmarkt continu en onvoorspelbaar verandert, wordt volgens verschillende wetenschappers de traditionele loopbaan vervangen door een ‘boundaryless career’ waarin mensen van werk en werkplek veranderen (DeFillippi & Arthur, 1994), en een ‘protean career’, een loopbaan die flexibel, veelzijdig en aangepast is (Hall, 1996).

Den Boer, P.R. (2009)

Deze intreerede is opgebouwd in een viertal hoofdstukken waarin wordt beschreven wat het belang en de context is van keuzeprocessen, wat – gezien de kennis uit empirie en theorie – een goed model kan zijn om deze keuzeprocessen te beschouwen en wat dit denkkader betekent voor de onderwijspraktijk.

Huizinga, T., Woudt-Mittendorff, K. (2017)

Om loopbaancompetenties te ontwikkelen is het van groot belang dat er in het onderwijs goede loopbaangesprekken met leerlingen gevoerd worden waarin reflectie een plek krijgt, waarin leerlingen worden aangesproken op hun talenten en waarin we leerlingen kunnen stimuleren meer actie te ondernemen en meer onderzoek te doen. Docenten en mentoren worden ook steeds meer gevraagd om leerlingen te begeleiden rondom deze aspecten (studiekeuze, loopbaanontwikkeling) maar onderzoek wijst uit dat dit nog niet altijd leidt tot de gewenste praktijken (Kuijpers, Meijers & Bakker, 2006).

Kuijpers, M. (2012)

Als we erkennen dat in deze postmoderne tijd het proces van de loopbaankeuze gedeeltelijk onvoorspelbaar is en dat er bovendien verschillende opvattingen bestaan over wat een ‘goede keuze’ is, moeten we zowel vanuit een cognitivistisch als een constructivistisch perspectief jongeren niet zozeer informatie geven, maar hen leren omgaan met onzekerheid van beslissingen.

Kuijpers, M. (2018)

Volgens onderzoek van Deloitte in 2016 worden vier op de tien mbo-studenten opgeleid voor werk dat over tien tot twintig jaar mogelijk niet meer bestaat. In het hbo geldt dit voor twee op de tien en in het wo voor een op de tien studenten. Doordat werk verandert of verdwijnt, zullen werknemers hun eigen loopbaan moeten vormgeven om werk te kunnen krijgen en te behouden. Het onderwijs bereidt jongeren voor op de maatschappij. Als de maatschappij verandert, betekent dit dat het onderwijs een nieuwe opdracht krijgt. Het gaat er niet alleen om dat we jongeren laten kiezen voor een vervolgopleiding. We hebben ook de taak om jongeren te leren kiezen. Zo kunnen ze, eenmaal op de arbeidsmarkt, ook in hun verdere loopbaan keuzes blijven maken.

Kuijpers, M. & Meijers, F. (2012)

Studenten uit de experimentele groep geven significant méér dan studenten uit de controlegroep aan dat de gesprekken met hun begeleiders reflectiever en activerender zijn geworden. Ze worden méér aangezet om zelf dingen te onderzoeken en om na te denken waar ze goed in zijn. Maar tegelijkertijd zijn de meeste studenten van mening dat ze nog weinig aan het denken worden gezet over hun toekomst, dat ze niet diep kunnen ingaan op dingen die zij belangrijk vinden en dat ze nog onvoldoende worden geholpen om hun talenten onder woorden te brengen.

Lengelle, R. & Ashly, S. (2017)

Om alle leerlingen een goede begeleiding te bieden moeten niet alleen loopbaanprofessionals maar ook docenten een actievere rol gaan spelen in loopbaanleren. In het deels Nederlandstalig en deels Engelstalige artikel wordt toegelicht dat docenten getraind moeten worden in narratieve methoden zodat zij de vaardigheden en kwaliteiten ontwikkelen die nodig zijn om het loopbaanleren bij hun studenten te bevorderen.

Lengelle, R. (2014)

‘Career writing’, een narratieve en dialogische begeleidingsbenadering waarbij creatief, expressief en reflectief schrijven gebruikt worden om de persoonlijke (en daardoor professionele) groei op loopbaangebied bij jongeren te bevorderen. Waarom loopbaanschrijven een uitstekende manier is om in te zetten bij loopbaanleren, is terug te lezen in dit onderzoek met een gedetailleerde uitleg over de narratieve en dialogische benadering.

Luken, T. (2009)

In onderwijs- en arbeidsorganisaties bestaan grote problemen op het gebied van loopbaanontwikkeling. Veel scholieren en studenten vallen uit of switchen vroeg of vaak van opleiding. Veel arbeidsrelaties zijn voor werknemer of werkgever onbevredigend, maar duren toch voort. Uit onderzoek blijkt dat goede loopbaanbegeleiding helpt om dergelijke problemen te voorkomen of op te lossen.

Luken, T. (2012)

De aandacht voor loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) is in de afgelopen tien jaar explosief toegenomen. Helaas vallen de resultaten vooralsnog tegen. Veel leerlingen zijn ontevreden over LOB en nomadisch switchgedrag tussen opleidingen en uitval uit het onderwijs blijven ongeveer op hetzelfde niveau.

Luken, T. (2017)

Dit artikel verdedigt de stelling dat zelfsturing vrijheid en autonomie met zich meebrengt. En dat maatschappelijke ontwikkelingen zelfsturing in de toekomst steeds meer noodzakelijk maken.

Luken, T. (2017)

Dit hoofdstuk biedt de lezer een overzicht van bevindingen van hersenwetenschappers, die betrekking hebben op reflecteren en kiezen in het kader van loopbaanontwikkeling.

Luken, T. (2020)

Een algemeen aanvaard uitgangspunt op het gebied van loopbaanontwikkeling is dat loopbaanattitudes en -vaardigheden, waaronder identiteit en zelfsturing, kunnen worden ontwikkeld door middel van onderwijsprogramma's met een cognitieve focus. Het eerste doel van dit artikel is dit uitgangspunt ter discussie te stellen. Een tweede doel is het bieden van een nieuw, innovatief perspectief op loopbaanontwikkeling.

Luken, T. & De Folter, A. (2017)

Dit artikel biedt een uitgebreide beschrijving van de ontwikkeling en inhoud van de toolkit ‘ACT in LOB’. Eerst wordt uitgelegd waarom innovatie van LOB noodzakelijk wordt geacht. Vervolgens worden achtergrond en inhoud van ACT (Acceptatie en Commitment Therapie) uiteengezet en wordt verduidelijkt waarom ACT gekozen is als basis voor de ontwikkeling van een innovatieve toolkit voor LOB.

Meijers, F. (2012)

De dialoog is essentieel voor het stimuleren van zelfsturing bij en door leerlingen/studenten. Toch ontbreekt deze in het Nederlandse onderwijs vrijwel geheel. Het realiseren van een loopbaandialoog is blijkbaar moeilijk. Dit heeft vooral te maken met de professionele identiteit van docenten.

Mittendorff, K. (2010)

In Nederland groeit het aantal beroepsonderwijsinstellingen en -opleidingsinstituten dat competentiegerichte leerbenaderingen implementeert, hieronder valt ook een nieuwe benadering van loopbaanbegeleiding. Deze benaderingen hebben vaak betrekking op instrumenten zoals portfolio's of persoonlijke ontwikkelingsplannen, en zijn bedoeld om studenten te ondersteunen bij hun zoektocht naar een richtingsgevoel, beroepskeuze en het ontwikkelen van hun identiteit. In deze studie werden percepties van leraren, loopbaanbegeleiders en studenten over portfolio’s en persoonlijke ontwikkelingsplannen voor loopbaanontwikkeling onderzocht op twee MBO scholen en één vmbo school. 

Mittendorff, K., Brouwer-Truijen, K., Huizinga, T., Staman, L., & Bisschop, C. (2017)

Om leerlingen betere studiekeuzes te laten maken is het cruciaal dat er in het onderwijs goede loopbaangesprekken met leerlingen gevoerd worden waarin reflectie een plek krijgt en leerlingen worden aangesproken op hun talenten. Maar wat maakt een loopbaangesprek nu echt effectief? In samenwerking met mentoren en decanen van verschillende vo-scholen is binnen dit onderzoek een methodiek ontwikkeld voor het verbeteren van loopbaangesprekken binnen de school.

Petit, R., Brouwer, P. & Meijer, J. (2018)

Scholen voor vmbo en mbo ontwikkelden samen met onderzoekers een programma om ouders te betrekken bij de studie-en beroepskeuze van hun kind. Via huiswerkopdrachten die leerlingen met ouders thuis maken wordt het gesprek over loopbaankeuzes gestimuleerd. Het onderzoek laat bescheiden positieve effecten zien.

Oefenen samen met de leerling

Gelukkig omarmen steeds meer scholen het idee dat LOB niet alleen bij de decaan thuishoort. LOB wordt daarmee iets waarbij iedereen uit een onderwijsteam betrokken is: van schoolleider tot docent, iedereen draagt vanuit zijn eigen rollen en taken bij aan het belang van goede LOB.

Op het Carolus Borromeus College in Helmond onderschrijven ze deze visie en daarmee werd het belangrijk dat mentoren beter werden in het voeren van loopbaangesprekken. Al vanaf de eerste klas zijn er gesprekken met leerlingen die niet alleen gaan over rapportcijfers, maar juist ook over waar ze goed in zijn en wat ze leuk en interessant vinden. Maar hoe doe je dat nou, een goed loopbaangesprek voeren? Decaan Karin Martens ontwikkelde een training zodat mentoren beter worden in het voeren van loopbaangesprekken. En leuk is: bij deze training worden leerlingen ingezet als ‘proefkonijn’

Een projectplan om SLB (met succes) te verbeteren

MBO Rijnland heeft voor alle teams een duidelijke omschrijving voor de uitvoering van de Studieloopbaanbegeleiding (SLB). Binnen het team Elektro (MTEC6) verliep de uitvoering hiervan echter niet naar wens. In de afgelopen jaren werden verschillende pogingen gedaan om dit te verbeteren, maar zonder al te veel succes. Bij de studenten van de opleiding was sprake van een redelijk hoge uitval, veel verzuim en vrij lage rendementen. Bij het team leefde de wens én de urgentie om de SLB te verbeteren.

Onder leiding van projectbureau Over/Nieuw (Home - Overnieuw) ontwikkelde het team zelf een projectplan aan de hand van de wensen en behoeften van de studenten. Het doel van het projectplan was duidelijk en ambitieus: ‘alle studenten van MTEC6 worden goed begeleid!’.

Een praktische handreiking

Het maken van loopbaankeuzes voor jongeren met ASS is niet zelden een uitputtend proces dat gepaard gaat met gevoelens van angst en spanning. Hoe kun je deze jongeren het best ondersteunen?

Hoewel jongeren met een autismespectrumstoornis (ASS) over specifieke talenten beschikken, lopen zij in hun schoolloopbaan vaak tegen belemmeringen op. Passende begeleiding bij de loopbaanoriëntatie van deze leerlingen zal de kans op succes in de vervolgopleiding vergroten. De Hogeschool van Amsterdam ontwikkelde een handreiking voor loopbaanbegeleiders uit het voortgezet, middelbaar en hoger onderwijs om leerlingen met ASS te ondersteunen in de oriëntatie op een vervolgopleiding.
Aan de hand van de vijf loopbaancompetenties van Marinka Kuipers worden in de handreiking tips gegeven voor loopbaanbegeleiders van jongeren met ASS.

De Handreiking Loopbaanbegeleiding voor leerlingen met ASS geeft inzicht in wat ASS is, hoe het invloed heeft op de loopbaanoriëntatie en geeft praktische tips om hier als begeleider mee om te gaan. De handreiking kwam tot stand na gesprekken met loopbaanbegeleiders en ASS-experts.

Inzetten op diversiteit en creativiteit

Omdat iedere leerling anders is, heeft een team van ROC de Leijgraaf (en als onderdeel van het desginteam Niveau2Plus), de Reflectietoolbox ontworpen.

In een digitale leeromgeving worden studenten door middel van verschillende werkvormen uitgedaagd te reflecteren op (bpv-)ervaringen, situaties, competenties, activiteiten en andere zaken die te maken hebben met de ontwikkeling van hun loopbaancompetenties. De opdrachten zijn zeer divers en sluiten daarmee aan bij verschillende leervoorkeuren en leerstijlen.

Op deze manier kan iedere student zo optimaal mogelijk leren en gestimuleerd worden om zijn/haar competenties verder te ontwikkelen. Zo kunnen studenten bijvoorbeeld kiezen uit beschrijvende opdrachten, presentaties, video en vlogs, werken met tools als Scrumbler of CANVA, audio, fotografie, pitchen, het maken van een stripverhaal, song, rap of gedicht.

Als ontbrekende schakel in de aansluiting naar het hbo

Bij de HAN academie O&O maakt men gebruik van ouderejaars studenten om eerstejaars studenten te begeleiden in het eerste studiejaar. De overgang van het voortgezet onderwijs en het mbo naar het hbo is groot.

De vraag is hoe we die overgang voor studenten makkelijker en minder groot kunnen maken. Eerstejaars studenten lopen namelijk tegen veel zaken aan, zowel bij inhoudelijke als bij praktische zaken. Dan is het fijn als iemand uit je sociale omgeving, een ouderejaars student met ervaring, je hierin op weg kan helpen.

Het grote voordeel van het voeren van een gesprek met een (ouderejaars) medestudent is dat het gesprek informeler en laagdrempeliger is. Studentbegeleiding bevordert de sociale integratie en de verbinding en daarnaast zorgt het voor betere studieresultaten.

Lees het artikel

Eruit halen wat erin zit met LOB als rode draad!

Op het Lauwerscollege in Kollum werken ze met het GO! principe. Eruit halen wat erin zit, dat is eigenlijk de kern van GO! Bij elk vak werkt de leerling op zijn of haar eigen niveau, en in zijn of haar eigen tempo. Zo wordt het bijvoorbeeld mogelijk om vakken waar een leerling goed in is op een hoger niveau te volgen, of om te versnellen of te verdiepen in de lesstof. Voor een vak waar een leerling minder goed in is kan meer tijd worden genomen. Bij GO! draait alles dus om de leerling: ieder kind is immers uniek en heeft recht op uitdaging, om te leren, om tot het uiterste van zijn of haar kunnen te gaan. GO! leert leerlingen hun talenten, eigen grenzen en daarmee zichzelf te ontdekken. Leerlingen groeien zo in een veilige en duidelijke structuur naar verantwoordelijkheid en een toekomst in de maatschappij.

LoopbaanOriëntatie- en Begeleiding (LOB) vormt het fundament waar met leerlingen van klas 1 tot en met het eindexamen aan gebouwd wordt, zodat iedere leerling leert vanuit intrinsieke motivatie sturing te geven aan zijn of haar eigen (studie)loopbaan, nu en in de toekomst.

Je toekomstplannen verbeelden

LOB Medialeren is een nieuw lesprogramma voor de onderbouw van het vmbo, ontwikkeld in een samenwerking van Rotterdam Vakmanstad, SKVR en het Rotterdams Vakcollege De Hef. LOB Medialeren combineert het maken van filmverhalen met het ontwikkelen van een loopbaanperspectief.

Win win voor leerlingen en studenten

Mentoren op Zuid koppelt betrokken studentmentoren uit het mbo en hbo aan leerlingen uit het primair en voortgezet onderwijs in Rotterdam. Twintig weken lang werken studenten en leerlingen onder schooltijd een-op-een aan doelen die samen zijn vastgesteld – op het gebied van huiswerk, loopbaanoriëntatie, talentontwikkeling of het verkennen van vervolgopleidingen. De leerlingen ontwikkelen zich en de studenten werken aan hun professionele identiteit. Ze leren hoe ze iemand moeten coachen en doen werkervaring op in de grootstedelijke context van Rotterdam.

Aandacht voor en door studenten

Bij het Haags Mentorprogramma (HMP) staat aandacht voor en door studenten centraal. Derdejaars havo-leerlingen worden gekoppeld aan een student van Universiteit Leiden of de Haagse Hogeschool. Deze studenten vervullen de rol van mentor en geven de leerlingen extra één-op-één aandacht bij het kiezen van een vervolgstudie, bij het ontdekken van hun talent of bij het maken van huiswerk. Tenslotte staan studenten dichter bij de belevingswereld van havo-leerlingen dan een volwassene.

Amsterdamse gymnasia werken samen en organiseren een University College en buitenlanddag

Al een aantal jaar organiseren de vijf Amsterdamse gymnasia ‘de University College en buitenlanddag’ voor gymnasium-leerlingen die meer willen weten over de mogelijkheid om na hun eindexamen te studeren aan een University College of te werken of te studeren in het buitenland. Nederlandse University Colleges, organisaties die zich richten op studeren in het buitenland (zoals Fulbright Center en US Study) en vrijwilligersorganisaties zijn aanwezig om alle vragen van leerlingen en hun ouders te beantwoorden.

Neem ook je eigen ervaringen mee in een LOB-gesprek

Een LOB-werkwijze waarmee studenten snel inzicht krijgen in de LOB-competenties en hoe ze die kunnen verbeteren.